Türkiye Barolar Birliği, hakkını aramak için hukuksal yollara başvurmak isteyen ama maddi imkânları olmayan kişilere ücretiz avukat atayarak, hak arama özgürlüğü güvence altına alır. Adli yardım olarak adlandırılan bu hizmetten sadece hukuk davaları ve icra takipleri için yararlanılır. Eğer CMK yani Ceza Muhakemesi Kanunu hükümlerinde görülecek bir davanız varsa davanın görüleceği mahkemeye başvurarak ücretsiz bir avukat talep edebilirsiniz.
Adli yardım kurumu, kişilerin hak arama özgürlükleri önündeki engellerin aşılması ve bu özgürlüğün kullanımındaki eşitliğin sağlanması açısından oluşturulan bir sistemdir. Bu sistemde avukatlık ücretlerinin yanı sıra diğer yargılama giderlerini karşılayacak maddi durumu olmayanların davalarının gerektirdiği yargılama giderlerinden ya ücretsiz ya da geçici olarak bağışık tutulmasıdır.
Adli yardım, adil yargılanma hakkının önemli bir güvencesidir. Adli yardım sisteminde;
- Mahkeme masrafları
- Ücretsiz avukatlık hizmeti, olmak üzere iki ayrı yönü vardır.
Mahkeme Masraflarına İlişkin Adli Yardım
Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu (HUMK) 465.maddesinde bu durum detaylı olarak açıklanmıştır. Kanuna göre adli yardımın sunduğu olanakları şu şekilde sıralayabiliriz;
- Yapılacak olan her türlü yargılama ile ilgili giderden geçici olarak bağışıklık,
- Tanık ya da bilirkişi giderlerinin devlet tarafından avans olarak verilmesi,
- Yargılama giderlerinden teminat göstermeden ayrık tutulmak,
- İlgili tebligat ücretleri ya da giderlerinden geçici bağışıklık,
- Davanın vekil ile takibi gerekirse, ücreti daha sonra ödenmek üzere bir avukat görevlendirilmesi,
- İcra daireleri tarafından alınan tüm harçların ertelenmesi,
- Zorunlu olan giderlerin avans olarak devlet tarafından ödenmesi,
- Tüm pul ödemelerin geçici bağışıklık,
- Noterlerin düzenlemesi gereken tüm belge ya da örneklerin harçları ve resimlerinden geçici bağışıklıktır.
Ücretsiz Avukatlık Hizmetlerine İlişkin Adli yardım
Adli yardım kurumu tarafından barodan avukat ataması iki şekilde olur.
- Avukatlık Kanununun 178.maddesine göre, avukat talebi için baroların bünyesinde bulunan adli yardım büro ya da temsilciliklerine başvurulmasıdır Başvuru sırasında bazı belgeler talep edilir. Bu belgelerin değerlendirilmesi sonrasında gerekli koşulları taşıyan kişilere ücretsiz avukat görevlendirilmesi yapılır.
- HMUK’un 70, 71 ve 466 maddelerinde yer alan adli yardım kurumundan yararlanmaya uygun görülen kişilere baro tarafından vekil atanması şeklinde de yardım olabilir. Ancak Avukatlık Kanununda yer alan adli yardım düzenlemelerine göre talep edilen yardım istemi daha fazla olup, bu ikinci şekilde istenen yardım istemleri daha azdır.
Barodan avukat talebi için;
- Fakirlik belgesi
- İkametgâh belgesi
- Nüfus cüzdanı fotokopisi
- Dava için gerekli belgelerin fotokopisi, şeklindedir.
Başvuru sırasında dava ile ilgili giderlere yönelik ödeme gücünün olmadığını belgelemek önemlidir. Bazen fakirlik belgesi yanında aylık kazancı gösteren belgeler, üzerinize kayıtlı herhangi bir gayrimenkul veya araç olmadığını gösteren belgeler yanı sıra herhangi bir sigortadan yararlanmadığını gösteren belgelerde istenebilir.
