Boşanmaya karar veren çiftlerin ilk duruşması oldukça önemlidir. Özellikle çekişmeli boşanma davalarında ilk duruşma genel olarak ön inceleme süreci olarak kabul edilir. Bu süreç aslında boşanma davasının ikinci aşaması olarak karşımıza çıkar. İlk aşama ise dilekçenin verilerek davanın açılması sürecidir.
Dilekçe verilirken tarafların ikişer defa dilekçe verme hakkı bulunur. Tarafların dilekçeye karşılık verebilmesi için iki haftalık bir süre tanınır. Bu sayede ikinci cevap dilekçesi istenirse kolaylıkla sunulur. Bu süreçlerin en iyi şekilde takip edilmesi çekişmeli boşanma davalarında çok önemlidir.
Dilekçe aşaması tamamlandıktan sonra mahkeme tarafından ilk duruşma tarihi belirlenir. Bu süreç mahkemelerin yoğunluğuna göre değişmesine rağmen genellikle davanın açılış tarihinden ortalama 5 – 6 ay sonra ilk duruşma gerçekleştirilir. Dilekçe aşaması kısa olursa dava tarihi daha erkene de alınabilir. Ön inceleme olarak bilinen bu duruşma, tahkikat öncesidir. Bu süreçte mahkeme tarafından dava incelenir ve tahkikat aşamasına hazırlık yapılır.
Ön İnceleme Aşamasını Oluşturan Unsurlar
Tahkikat aşamasından önce ön inceleme aşaması olan ilk duruşmayı oluşturan üç ana unsur vardır. Bunlar şu şekilde sıralanabilir:
- İnceleme yapılarak uyuşmazlığın tespiti sağlanır.
- Tahkikat aşaması için ön hazırlık işlemleri yapılır.
- Sulhe teşvik işlemleri gerçekleştirilir.
Bu üç işlemin ardından ilk duruşma tamamlanır.
Dava Şartlarının İncelenmesi Süreci
İlk duruşmada ön hazırlık için dava şartları detaylı olarak incelenir. Böylece çekişmeli olan bu davada taraflar arasındaki uyuşmazlığın nedeni tespit edilir ve dava şartlarının bulunup bulunmadığı anlaşılır. Dava şartları olarak;
- Yargı yolunun caiz olup olmadığı incelenir.
- Türk mahkemelerinin yargı hakkının bulunup bulunmadığına bakılır.
- Davaya konu olan uyuşmazlığın çözümü için mahkemenin görevli olup olmadığına karar verilir.
- Tarafların dava ve taraf için ehliyetinin olup olmadığı incelenir.
- Mahkemenin yetkisine itiraz olduğunda bu yetkinin olup olmadığı belirlenir.
- Kanuni temsilci olduğunda temsilcinin bu konum için gerekli niteliğe sahip olup olmadığına bakılır.
- Davacının harç ve masraflar için avans yatırıp yatırmadığı belirlenir.
- Temsilci aracılığıyla takip edilen davalarda vekaletnamenin olup olmadığı incelenir.
- Davanın daha önce açılıp açılmadığına bakılır. Eğer açıldıysa davanın sonuçlanıp sonuçlanmadığı incelenir.
Hâkim bu şartları kurallara uygun şekilde dosya üzerinde inceler ve kararını öyle verir.
Adım Adım İlk Duruşma Aşaması
İlk duruşma ön inceleme olduğu için hâkim belirli konularda inceleme yapar. Bunlar kısaca şu şekildedir:
- İlk itirazlar incelenir.
- Uyuşmazlık konuları tam olarak tespit edilir.
- Taraflara delillerini sunmaları için süre verilir.
- Taraflar tarafından sunulan delillerin toplanması için gerekli işlemler yapılır.
- Hâkim tarafları sulhe davet eder.
- Tahkikat duruşma günü ve saati bildirilir.
