Yeniden başlama anlamına gelen Arapça bir sözcük olan istinaf, dilimize hukuk terimi olarak geçmiştir. Hukuk dilinde kullanılan istinafın anlamı ise, ilk derece mahkemesi tarafından verilen nihai bir kararın bozulması istemi ile ikinci derece mahkemelerine yapılan başvurudur. İstinaf mahkemesinin özellikleri şu şekilde sıralanabilir;
- Nihai hükme bağlanmış yani kesinleşmiş kararlar için gidilen bir kanun yoludur.
- İstinaf yoluna başvuru yapılmış olması hükmün icra edilmesini durdurmaz.
- İstinaf mahkemeleri için yetki sözleşmeleri yapılamaz.
- İstinaf mahkemeleri ilk derece mahkemelerinin aldığı kararları denerler.
- İlk derece mahkemeleri arasındaki görev ve yetki uyuşmazlıklarını çözerek, merci tayinine de karar verir.
İstinafa, kesinleşmemiş olan ilk derece mahkemesi kararları için de başvurulabilir. Son çıkan kararın esas alındığı bu mahkemelerde kararın sonuçlanma süresi her olay ve dava açısından farklılık gösterir. Ancak mahkemelerin yoğunluğuna göre bu süreler değişiklik gösterir.
İstinafın Süresini Etkileyen Unsurlar Nelerdir
Davaların birçoğu istinaf edilerek Bölge Adliye Mahkemelerine (BAM) taşınmaktadır. İstatistiklere göre 2018 yılında BAM’ın istinaf dosyalarını sonuçlandırma süresi ortalama olarak 2 – 2,5 ay civarındaydı. Ancak artan iş yoğunluğu sebebi ile 2019’dan 2020’ye geçildiğinde bu süre 1 yıla veya daha fazlasına uzamıştır.
İstinafın süresini etkileyen bazı unsurlar vardır;
- İş yoğunluğu,
- Müvekkillerin gerekli bilgileri zamanında tespit etmesi,
- Masrafların zamanında ödenmesi,
- Avukatın duruşma veya ara karar takiplerini iyi yapması,
- Tanıkların duruşmalarda hazır ve eksiksiz olması,
- Kurumların müzekkerelere hızlı cevap vermesi,
- Postanın usulüne uygun ve hızlı şekilde yapılması,
- Bilirkişi raporunun hızlı ve hukuka uygun şekilde düzenlenmesi, sayılabilir.
Ancak bu unsurlar dışında da farklı faktörler süreyi etkileyebilir. İstinaf Mahkemesine başvuru için belli bir süre vardır. Bu sürenin başlaması için alınan hükmün usulüne uygun olarak taraflara tebliğ ya da tefhim edilmesi gerekir. Usulüne uygun yapılmayan tefhim ya da tebliğ işlemleri, istinafa başvuru süresinin başlamasını engeller. Eğer usulüne uygun yapılmış ise mahkemeye başvuru süresi tebliğ ya da tefhimden itibaren 2 haftadır.
İstinaf Ve Temyiz Arasındaki Fark Nedir
İstinafa gidildikten sonra, Bölge Adliye Mahkemesi (BAM veya İstinaf Mahkemesi) davayla ilgili olarak hem vakayı ele alır hem de hukuki olarak denetim yapar. Yani eksik gördüğü bir delil varsa toplatabilir, yeniden tanıkları dinleyebilir ya da keşif yapabilir. Sonrasında da ceza ya da hukuk dosyasında mevcut olan ve kendisinin topladığı tüm delillerle birlikte hukuki denetimi de yaparak bir karar verir.
Temyiz ise İstinaf Mahkemesi tarafından verilen kararın hukuki açıdan Yargıtay’ın denetlediği durumlardır. Yargıtay, kanunun dava konusu olan olaya doğru uygulanıp uygulanmadığını denetler. Delil toplamaz, tanık dinlemez ya da keşif yapmaz.
